We Khan do it, relacja z wyprawy na Khan Tengri 2014 - część II (Akcja górska)

We Khan do it, relacja z wyprawy na Khan Tengri 2014 - część II (Akcja górska)


28 lipca
Na pierwszy nocleg w bazie nikt nie nastawia budzika. Jesteśmy mniej lub bardziej zmęczeni i póki co nigdzie nam się nie spieszy. Można powiedzieć, że do rana następuje świadoma „odcinka” od problemów, perspektyw i trudów. Rzecz niezwykle do regeneracji potrzebna i podyktowana przez organizmy i własną psychikę. Należy nam się - osiągnęliśmy przecież sukces i wytrwaliśmy w trudach trekkingu docierając w znośnym stanie do pierwszego checkpointu na trasie. Mamy co jeść, śpimy na cieplutkich deskach, w przestronnych bazowych namiotach i puchowych śpiworach – żyć nie umierać. I chociaż tak to wygląda z optymistycznej strony, ranek przynosi nowe problemy i rozmyślania.

Koniec końców nikt długo nie śpi. Nie przyzwyczajeni do obecności większej ilości osób, budzimy się około 8:00, stymulowani odgłosami ruchu w obozie. Pomimo porannego chłodu nie zagrzewam miejsca w śpiworze, tylko czym prędzej wychodzę na zewnątrz. To co oglądam, przerasta moje najśmielsze oczekiwania. Khan Tengri w całej swojej krasie prezentuje się na tle lodowca. Pierwszy widok na górę wprost zapiera dech w piersiach. Idealna piramida po której przetaczają się rzadkie chmury, wystająca ponad horyzont charakterystycznym ostrzem. Na pierwszym planie słynna marmurowa grań – cóż więcej można chcieć do szczęścia? Ja mam już zupełnie wszystko.
Do namiotu wracam nabuzowany nową energią i przekazuję spostrzeżenia Marcinowi. Ten niestety nie przejawia szczególnego optymizmu, a i wygląda nie najlepiej. Na twarzy odbija mu się wczorajsze zmęczenie – wiem, że dziś już nigdzie nie pójdzie. Ponadto Marcin pokazuje mi skutki marszu w wysokich butach – odparzony i obtarty do krwi goleń, który czym prędzej trzeba smarować Argosulfanem.

Podczas pierwszych porannych czynności dostrzegam również u siebie skutki wczorajszego chodzenia. Felerne, lewe kolano spuchło jak balon, a zgięcie go bardziej niż do kąta prostego jest zupełnie niemożliwe. Pomijając kwestie wyjścia na górę, to na samą myśl o potrzebie skorzystania z „kucanego” kibla mam zero pomysłów i poważne obawy. Z dzisiejszej perspektywy to zabawne, ale w tamtych chwilach z pewnością takie nie było. Podczas gdy chłopaki ogarniają swoje sprawy, ja zasięgam języka wśród lokatorów bazy. Mariusz radzi mi okładać kolano lodem i nie ruszać się. Irek natomiast błyskawicznie przynosi mi z namiotu zastrzyki sterydowe. Jak mówi – jemu samemu lekarz dał je na kolano, a teraz mi mogą się przydać. Namawia mnie, abym zaaplikował je od razu, choć mam do tego spore obawy. Nie jestem lekarzem i wolę zostawić zastrzyki na ostateczność, kiedy nie mógłbym się po prostu ruszyć. Tak obdarowany z jednej strony jestem spokojniejszy, z drugiej mam świadomość że to już nie przelewki i o  ile do góry jakoś się podejdzie, to największym kłopotem dla felernego kolana pozostanie zejście.
Pomimo iż dziś planowaliśmy odpoczynek, Janusz i Janek oferują się z inicjatywą wyjścia do Camp 1 z częścią rzeczy i założeniem obozu. Odradzam im ten pomysł, choć z drugiej strony wiem, że przy naszej skromnej puli czasowej będzie on taktycznie dobrym rozwiązaniem i pozwoli zaoszczędzić jeden dzień na akcję górską. Chłopaki nie dają się przekonać do restu, choć przynajmniej przekonuje ich do powrotu dzisiaj do Base Camp, aby lepiej odpocząć w namiotach bazowych. Jest już 11:00, więc aby zdążyli dojść w obie strony muszą się spieszyć. Choć według Irka droga zajmuje około 2,5 godziny, to jednak nic nie wiadomo i lepiej być przygotowanym na dłuższy wariant. Podczas gdy chłopaki szybko się pakują, ja gotuję im liofile aby zdążyli jeszcze zjeść przed wyjściem.
Około południa Janusz z Jankiem wychodzą, Marcin śpi, a ja staram się załatwić obozowe sprawy. Korzystam z telefonu satelitarnego i dzwonię do Marcina S. w Polsce, informując go o naszej sytuacji. Od ostatniego kontaktu minęło trochę czasu, a warto uspokoić rodzinę i znajomych.

Po południu pogoda pogarsza się, a mi pozostaje zaszyć się w namiocie i z lodem na kolanie, zajmować dobytkiem i rozmyślać o logistyce akcji górskiej. Zadań nie mam zbyt wiele i po kilku godzinach zaczynam myśleć o naszych perspektywach, które widzę w ciemnych barwach. Problemy zdrowotne, wczorajsza informacja o wypadku, mało czasu, a wszystko spowodowane bieżącym brakiem zadań i mgłą wokół. Zaczynam się czuć naprawdę kiepsko i w porę z podłego nastroju wyrywa mnie dźwięk krótkofalówki. Po niecałych trzech godzinach od wyjścia chłopaki założyli Camp 1, zostawili depozyt i zaczynają wracać. Dobra wiadomość i wesoły głos Janusza odrywa mnie od czarnych myśli. Pod koniec dnia również ożywia się Marcin, który już zdążył solidnie wypocząć i wygląda o niebo lepiej niż rano. W oczekiwaniu na Janusza i Janka rozmawiamy gotując wodę.
Chłopaki wracają przed zmierzchem, zadowoleni z wykonanego zadania. Wszyscy mamy z czego się cieszyć i w naszym namiocie urządzamy sutą kolację. Spożywamy również prawdziwy rarytas – arbuza zostawionego nam przez którąś z międzynarodowych ekip, opuszczającą Base Camp. Działa prawdziwy klimat bazy – cicho, ciepło i stabilnie. Trzeba to wykorzystać, przecież już jutro wychodzimy do góry.



29 lipiec
Pomimo wieczornych opadów śniegu i kiepskiej pogody, dzień po raz kolejny rozpoczyna się pięknie. Jak to w bazie, znowu nie nastawiamy budzików, a rytm wstawania dostosowujemy do rytmu działania Base Camp. Krzątanina na zewnątrz szybko budzi mieszkańców namiotów i zgodnie z efektem domina po godzinie cała baza już tętni życiem.

Pakujemy się powoli i leniwie, zabierając sprzęt który będzie potrzebny nam na górze. Potrzebny sprzęt, czyli właściwie wszystko. Do depozytu z Base Camp wrzucamy zbędne małe przedmioty i jedną rację żywnościową – „na czarną godzinę”.
Poranna obdukcja kolana nie wykazuje zmian, z czego jestem zadowolony. Jeśli nie ma poprawy status quo to najlepsza oznaka, którą zawsze można się pocieszać. Przed wyjściem chłopaki po raz kolejny odciążają mój plecak, tak że dziś waży naprawdę niewiele. Inaczej już pomóc mi nie mogą.
Około południa załatwiamy ostatnie formalności i płatności bazowe, po czym jesteśmy już w pełni gotowi do wyjścia. Na horyzoncie sterczy charakterystyczna sylwetka Khana, którą wykorzystujemy do pozowanych grupowych zdjęć. Kilka minut przed wyjściem na akcję górską to chyba najlepszy moment na grupową fotografię. Przez te kilka dni wiele się jeszcze może wydarzyć.

W kilka ostatnich minut żegnamy się z mieszkańcami bazy i naczelnikiem Saszą, po czym kierujemy swoje kroki na wschód. Trasa biegnie początkowo moreną, ścieżką znaczoną przez znajome już kamienne kopczyki. Następnie wchodzi na pas wzgórz lodowych, gdzie za śladami czerwonych traserów odnajdujemy właściwy szlak. Po skoku przez rzeczkę lodowcową osiągamy właściwy lodowiec.
Jako iż Janusz z Jankiem szli wczoraj tą drogą, zachęcam ich do prowadzenia. W pełnym słońcu które mocno dogrzewa jest stosunkowo ciepło, toteż często się zatrzymujemy. Nie ma pośpiechu ani żadnych wyścigów, przeciwnie – lodowiec jest w zupełności pusty i oprócz nas nie widać żywego ducha. Trasa jaką wybiera Janusz wiedzie łukiem przewie aż do przeciwległego „brzegu” lodowca a następnie wzdłuż moreny. Pod koniec drogi musimy przeskoczyć kilka poważniejszych szczelin, choć brak świeżego śniegu i stabilny teren nie wymaga wiązania się.

Okolicę Camp 1 osiągamy po około 2,5 godziny marszu. Miejsce wygląda jakby na opuszczone i sprawia bardzo przygnębiające wrażenie. Poza dwójką Rosjan którzy zmierzali do bazy nie ma tu zupełnie nikogo. Jedyną oznakę, że tutaj faktycznie znajduje się obóz stanowi kilka namiotów „agencyjnych” i nasz czerwony Husky, odcinający się od otoczenia.
Nie wiem czy za braku lepszego zajęcia, czy kierowany ciekawością chcę zobaczyć co czeka nas jutro i obejrzeć choć z oddali kuluar Siemionowa. Nie lubię chodzić całkiem nieznanym terenem, a w nocy niewiele będzie można rozróżnić.  Wysuwam więc propozycję spaceru z której korzystają Janek i Janusz. Idziemy kilkaset metrów moreną i zatrzymujemy się dopiero naprzeciw słynnej butelki. Kuluar jest szary, mocno postrzępiony rysami szczelin i stosunkowo stromy. W górnej części ewidentnie zakręca w prawo, gdzie znajduje się tzw. szyjka butelki i bariera seraków. Tysiąc metrów nad kuluarem wisi natomiast niczym miecz Demoklesa grań Piku Czapajewa zakończona lodowymi nawisami serakóe – sprawca większości wypadków i tragedii w okolicy. Nic dziwnego, aż strach pomyśleć jakiej prędkości nabiera lodowa lawina spadająca z takiej wysokości i jaki musi mieć zasięg.
Z większą wiedzą o przyszłej drodze, choć z pewnością nie spokojniejsi wracamy do namiotu. Jako iż nie chce nam się bawić ze składaniem w nocy jednego z naszych schronień postanawiamy skorzystać z przybytku agencji turystycznych. Ja wraz z Marcinem zajmuję tym samym czerwony namiot Janusza, a pozostała dwójka na nocleg udaje się do pomarańczowego „Red Foxa”.

W Camp 1 już po raz wtóry zmagamy się z przepakowywaniem. Coś co na nizinach wydawałoby się błahostką, tutaj zajmuje dużo czasu, fatygi i myśli. Żaden gram nie może być zabrany niepotrzebnie, jeśli w grę wchodzi szybkie poruszanie się w kuluarze, od którego może zależeć życie. Wnioskuję, że na aklimatyzację będziemy potrzebować nie więcej niż pięć racji dziennych pożywienia, a poza tym trzeba zostawić tu kolejny depozyt. Na tym etapie całym sprzętem dzielimy się już po równo i nie ma dla mnie lepszego traktowania jak do tej pory. Z jednej strony zastanawiam się, jak kolano zachowa się wyżej, ale z drugiej jestem spokojniejszy psychicznie – z lżejszym plecakiem lepiej się idzie fizycznie, ale odebrany balast ciąży na psychice i sumieniu, że inni się muszą męczyć.

Wieczorem Camp 1 powoli zaludnia się alpinistami. W ciągu kilku godzin schodzi się co najmniej kilkanaście osób różnej narodowości, którzy jutro planują wychodzić. Z zasięgniętych informacji odcinek „lawiniasty” trzeba przejść do 8:00 rano, a barierę seraków do 9:00. Oczywiście godziny te są bardzo umowne, ale nie pozostaje niż lepszego niż zaufanie lokalnym przewodnikom i ich doświadczeniu. Postanawiamy wyjść o 2:30 co samo w sobie nie jest takie oczywiste. Z jednej strony nie mamy aklimatyzacji i będziemy iść wolniej od innych ekip, z drugiej nie znamy drogi i możemy łatwo pogubić się w ciemnościach na lodowcu.
Ostatni posiłek i pakowanie zajmuje nam długo czasu. Pierwotnie planowaliśmy położyć się spać około 20:00, ale ta godzina zastaje nas jeszcze „w proszku”. Po zapadnięciu zmroku w obozie robi się bardzo zimno i mróz ścian wszystko w parę chwil. Dopiero około 22:00 jesteśmy przygotowani do wyjścia i kładziemy się do śpiworów.
Przed zaśnięciem w głowie kołatają mi się setki myśli, a przed oczyma widzę szarą gardziel kuluaru. Mam przeczucie, że chyba każdy z naszej czwórki mierzy się teraz z obawami i strachem co do jutrzejszego dnia. Dnia którego świadomość ciążyła na nas jeszcze przed wyjazdem, a już za kilka godzin ma się zmaterializować.


30 lipca
O 1:30 budziki wyrywają nas z głębokiego snu i swoim wrzaskiem zapowiadają znaczący dzień. Na zewnątrz musi być bardzo zimno, bo po przebudzeniu dreszcze przychodzą niemal automatycznie. Wraz z Marcinem uznajemy, że komfort jest nie wart wychodzenia ze śpiworów i przygotowania do wyjścia na ile to możliwe robimy zawinięci w kokony. Trzeba przyznać, że wprawdzie jest niewygodnie, ale ciepło. Nie mamy czasu na śniadanie, toteż ssaniu w żołądku zapobiegamy przyjęciem batona. Pomimo żmudnych wieczornych przygotowań, pakowanie przeciąga się. Dopiero o 2:30 jesteśmy już ubrani, mamy na sobie uprzęże i z żalem musimy spakować również śpiwory.

Po wyjściu z przytulnego namiotu okazuje się, że w nocy padał śnieg i przykrył cienką warstwą cały obóz. W innych namiotach natomiast trwa krzątanina. Z pewnością nikt nie lekceważy tutaj nocnego wyjścia i zdaje sobie sprawę czym takie lekceważenie mogłoby się skoczyć.
Camp 1 opuszczamy około 2:40, zostawiając w nim czerwony namiot Janusza.  Na początku zamiast od razu wejść na lodowiec próbujemy podejść trochę moreną. Pomysł okazuje się kiepski, a szczeliny zmuszają nas do powrotu i skierowania się bezpośrednio na łuk kuluaru. Przed nami widać dwa światełka, które po jakimś czasie znikają. Prowadzę i idę trochę po omacku. Śladów nie ma,  a na zachmurzonym niebie brakuje dziś księżyca i gwiazd, które mogłyby oświetlić drogę. Idę więc w świetle czołówki i kieruję się najpierw za światełkami, a gdy one znikają pozostaje mi tylko intuicja. Na początku teren jest łatwy, pozbawiony szczelin  i stosunkowo płaski. Taki przyjemny marsz trwa około pół godziny. Gdy dochodzimy do pierwszego lodowego wzgórza spotykamy tam Mariusza (spotkanego w bazie) wraz ze starszym Rosjaninem. To odpowiedni moment, aby się związać i założyć raki. Te z pozoru rutynowe czynności zajmują nam ponad dwadzieścia minut. Zwracam tu szczególną uwagę na czas, gdyż każdy wie, że felerny odcinek trzeba przejść jak najwcześniej i każdej straconej sekundy można później żałować.

Po związaniu się wraz z Jankiem, jako prowadzący pierwszego zespołu i całej grupy wychodzę za lodowe wzgórze szukać chorągiewek. Marcin wraz z Januszem również szybko kończą swoje supełki i wychodzą w ślad za nami. Pierwsze oznaczenie ścieżki spotykam już po paru minutach i od tego czasu trasa jest już widoczna. Teren zaczyna stawać dęba, a po drodze pojawiają się szczeliny. Niektóre z nich są oporęczowane i na początku wpinam nawet małpę w dwie liny. Szybko jednak zarzucam ten pomysł z uwagi na oszczędność czasu. Szczeliny są dość szerokie. Czasem trzeba skakać ponad metr i w żaden sposób nie można ich obejść.
Subiektywnie idzie mi się bardzo dobrze. Krok za krokiem, systematycznie do przodu. Podczas marszu robimy tylko dwie przerwy, a w sytuacjach zmęczenia staram się z powodzeniem motywować Janka do wytężonego wysiłku w obawie o wspólne zdrowie. O ile nasz zespól sprawnie pokonuje metry, o tyle Janusz z Marcinem zostają systematycznie coraz dalej z tyłu. Nieraz odwracam się i widzę, iż Janusz nieraz ciągnie Marcina, który często się zatrzymuje.

Po około godzinie marszu zaczyna się rozwidniać. Z jednej strony oznacza to lepszą orientację, z drugiej stymuluje adrenalinę i świadczy o bezlitosnym upływie czasu, który nie ma dla nas zmiłowania. Początkowo niebo jest zachmurzone, ale wkrótce zaczyna się przejaśniać, a wraz z nim pierwsze promienie słońca padają na seraki Piku Czapajewa. Tak, choć próbujemy o tym zapomnieć przechodzimy po świeżych lawiniskach pod niemal tysiącmetrową ścianą Piku Czapajewa. Gdy osiągamy małe wywłaszczenie przed barierą seraków i możemy pozwolić sobie na chwilę wytchnienia, zaczynają schodzić pierwsze lawiny pyłowe. Niewielkie i niegroźne, choć Janusz i Janek którzy są jeszcze na odcinku zagrożonym z pewnością mają stracha.
Na wypłaszczeniu doganiamy idącego przed nami Mariusza i idziemy już bezpośrednio na nim. Od tego momentu śnieg staje się natomiast głęboki i po każdym kroku zapadamy się po kolana. Jesteśmy już na pięciu tysiącach metrów, więc taki marsz przychodzi bardzo żmudnie. Krok za krokiem pokonujemy trawers wprowadzający w seraki.
W barierze seraków nasze obawy o zdrowie tylko rosną. Najpierw trzeba pokonać podwójną i stromą szczelinę, która znaczy miejsce przełamania lodowego kolosa. Następnie idziemy labiryntem wśród ścian brył lodu, wielkości sporego domu jednorodzinnego. Jak na złość większość takich piramidalnych tworów zakończona jest na górze pokaźną i przewieszoną bryłą, która paranoicznie zdaje się jakby odrywać kiedy tylko na nią spojrzymy.

W tym odcinku nie idziemy już tak sprawnie jak wcześniej. Głęboki śnieg solidnie nas wymęczył, a brak aklimatyzacji daje się we znaki płytkim oddechem i szybkim biciem serca.
Ostatnią szczelinę pomiędzy serakami opuszczamy około 8:20 i szczęśliwy wychodzimy na płaski fragment lodowca. Od tego momentu nie spieszymy się. Krok za krokiem i wiele postojów – tak wygląda pokonanie ostatnich stu metrów do Camp 2.
W obozie jesteśmy około 9:00 i kontemplujemy okolicę. Nad nami widać marmurowe żebro i sylwetkę Khana, który z tej perspektywy wygląda nad wyraz płasko. Sam obóz natomiast to właściwie lodowe wzniesienie zakończone szczeliną. Mieści się tutaj cztery namioty, rozstawione na wszystkich  wolnych platformach. Choć wiatr wieje i po wysiłku najchętniej byśmy odpoczęli – trzeba brać się za kopanie platform. Na swój namiot znajduję płaskie miejsce na skraju obozu. Wystarczy tylko trochę podkopać i jakoś powinien się zmieścić. Kilkanaście minut po nas do obozu docierają Janusz z Marcinem i od tej pory praca idzie sprawnie. Wraz z Marcinem ustawiam namiot, a pozostała dwójka rąbie swoją platformę. Godzinę później schronienia już stoją zamocowane na czym się da – czekanach, śrubach i workach na śmieci wypchanych śniegiem.

Gdy już zabezpieczamy się przed czynnikami atmosferycznymi i siedzimy w ciepłych śpiworach można bliżej obejrzeć Camp 2, który jest naprawdę malutki. Namioty są zbite niemal w jedną masę, w odległości centymetrów od siebie. Nie skłamię gdy powiem, że śmiało można by podawać sobie kubek z wodą pomiędzy nimi, bez wychodzenia na zewnątrz. Z mojego namiotu, który stoi na jednym końcu obozowiska można bez przeszkód rozmawiać z chłopakami, których schronienie znajduje się na przeciwległym jego skraju, skądinąd kilka metrów dalej.
Po rozprawieniu się z biwakiem odkrywamy że nie ma jeszcze południa, a przed nami właściwie większa część dnia. Wykorzystujemy ją głownie na odpoczynek i gotowanie. Chociaż śnieg z tego miejsca do czystych nie należy i roztapiając go nieraz można liczyć na prezenty musimy się nawadniać i wokół palnika toczy się całe obozowe życie.
Gdy „wybija” godzina 14:00 do obozu dociera dwójka alpinistów. Biorąc pod uwagę, że ostatni przed nimi byli tu o 9:30, mocno zastanawiamy się nad ich poczynaniami. Czyżby byli nieświadomi niebezpieczeństw kuluaru Siemionowa, albo ze swego wyboru ryzykowali tak absurdalnie? Zastanawiając się nad pochodzeniem owych osobników, nagle w jednym z nich rozpoznaję Czecha, który w adidasach przemierzał z nami lodowiec ;). Konkluzja wywołuje tylko uśmiech.

Po południu pogoda która od rana nie była stabilna, psuje się ostatecznie. Zaczyna sypać śnieg, który prószy aż do samego wieczora. Choć nigdzie się nie ruszamy, to jednak utrudnia on funkcjonowanie. Gotowanie odbywa się przy zamkniętym tropiku, gdyż przy jego lekkim uchyleniu śnieg wwiewany jest do środka namiotu.
Wieczorem już możemy ocenić, że pomimo dużej różnicy wysokości od ostatniego noclegu i męczącego podejścia z językami na brodach, wraz z Marcinem czujemy się bardzo dobrze. Pytając o samopoczucie Janka i Janusza, poza nieznacznym bólem głowy u tego pierwszego, również otrzymuję zadowalającą odpowiedź. Pomiar puls oksymetrem tylko potwierdza nasze spostrzeżenia – saturacja wszystkich oscyluje około 80. Na dzień jutrzejszy planujemy Rest w Camp 2 i zdobywanie aklimatyzacji. Pomimo niesłabnących opadów nastroje dopisują, a perspektywy rysują się w ciepłych barwach.


31 lipca
Rest w górach charakteryzuje się u nas tym, iż planując taki dzień z założenia nie nastawiamy budzików. Trzeba dobrze się wyspać, albo odespać zaległości żeby mieć siłę na pokonanie kolejnego odcinka. Tak również jest dzisiaj i pomimo ścisku w obozie nikt nie pali się do wychodzenia. Śnieg choć lekko, to jednak stale sypie, a poprawa nie zapowiada się szybko.
Co ciekawe – nikt nie ma prognozy pogody albo nie chce zdradzić takowej. Poczynając od obsługi bazy, po samych alpinistów. Jeśli już takowa się pojawi to obejmuje najwyżej kolejną dobę i objawia się tłumnymi pielgrzymkami przez kuluar.

Tym razem jest jednak cicho. Mija godzina 9:00, a z dołu nikt jeszcze nie przyszedł – to chyba znak że na lepszą pogodę nie ma co liczyć.  Z wylegiwania się wyrywa nas dopiero Mariusz, który z namiotu nieopodal pyta, czy wybieramy się dziś co Camp 3. Trochę zdziwiony odpowiadam że chyba nie, choć wątpliwość w głosie jest zarodkiem nowego pomysłu.  Z jednej strony mieliśmy siedzieć i odpoczywać, ale z drugiej wszyscy czujemy się dobrze (chłopaki z namiotu obok również potwierdzają prawidłowe funkcjonowanie organizmów), a takie wyjście mogłoby oszczędzić nam sporo czasu i przecież Camp 3 pod przełęczą jest raptem 300-400 metrów wyżej.
Po takim szybkim „rachunku sumienia” proponuję chłopakom wyjście do kolejnego obozu. Po chwili zastanowienia wszyscy przytakują mi rację i od tego momentu wylegiwanie zamienia się w nerwowe pakowanie.
Chociaż Mariusz niebawem wychodzi, a śnieg zaczyna sypać coraz intensywniej humory nam dopisują. Świadomość, że za kilka godzin możemy znaleźć się kilkaset metrów wyżej działa bardzo motywująco. Gdy jesteśmy już spakowani, trzeba zlikwidować biwak. Nie przychodzi to łatwo, bo mocowania zasypał śnieg i zmroziła amplituda temperatury. Po kilkunastu minutach wraz z Marcinem jesteśmy już gotowi do wyjścia, a Janek z Januszem wydają się być jeszcze nieprzygotowani.
Tymczasem mam miejsce groźna sytuacja. W pewnym momencie podaje Marcinowi namiot, a ten przez nieuwagę zaczyna staczać się po zboczu. Widzimy jak mknie kilkadziesiąt metrów w dół, na szczęście omijając wszystkie szczeliny na swojej drodze. Mamy niesamowitego farta, że nie wpada do którejś z dziur, gdyż oznaczałoby to dla nas konieczność kopania jam i utratę wygodnego schronienia. Wkrótce po naszą zgubę schodzi Marcin, którego asekuruję na linie i po kilku minutach udaje mu się bezpiecznie wrócić.

Kilka minut później możemy wychodzić. Jako iż Marcin sugeruje, że z pewnością będzie szedł wolniej ode mnie i nie chce być ciągnięty, proponuję, aby dreptał pierwszy. Tak też robimy i jako pierwsza dwójka staramy się trafić na właściwą drogę. Niestety nie udaje się to za pierwszym podejściem. Śnieg gęstnieje i zakrywa jakiekolwiek ślady w parę minut. Marcin po przejściu kilkunastu metrów zawraca. Postanawiamy poczekać na Janka i Janusza i dopiero wyjść już razem.
Parę dłuższych chwil później zmierzamy ku przełęczy. Opady powoli zanikają, a śnieg ustępuje miejsca nieprzyjemnemu i silnemu wiatrowi.
Teraz ścieżka jest już widoczna, a ja idę ostatni. Nie spieszymy się, prowadzi Janusz i powoli krok na krokiem zdobywa wysokość. Niebawem zostawiamy za sobą namioty Camp 2, mijamy szerokie szczeliny i mozolnie pniemy się do góry.
Podczas trwania naszego marszu pogoda diametralnie się poprawia w ciągu niemal paru chwil. Chmury nagle znikają gdzieś w oddali, a wyłania się intensywny błękit nieba. Choć wiatr mocno zacina po twarzach tysiącami igiełek, to w tym momencie liczy się tylko chwila. Jest po prostu pięknie i co kilka kroków zatrzymuję się nie tylko stymulowany tempem Marcina, ale z potrzeby kontemplacji otocznia. Przed nami w oddali wyłania się przełęcz, na prawo coraz wyraźniejsze rysy grani zachodniej Khana widnieją na widnokręgu. Gdy zaś obrócę głowę w tył widzę Pik Pabiedy w całym swoim majestacie.

Początkowo sprawnie, im wyżej tym nogi stają się cięższe a świeży śnieg po kolana stawia coraz większy opór Będąc kilkaset metrów od przełęczy diametralnie tracimy na prędkości. Stok nagle nabiera na stromiźnie, a świadomość ograniczenia forsowania organizmu podczas aklimatyzacji sugeruje żeby zwolnić. Nie spieszymy się więc, choć i to tempo jest nie do wytrzymania dla niektórych. Marcin diametralnie zwalnia i zostaje w tyle. Sugeruje mi rozwiązanie się na co przystaję, gdyż na tym odcinku nie ma już szczelin.
Około 16:00 docieramy do Camp 3 na 5800 npm, osiągając niewielką grań oddzielającą stromy stok od szczelin znajdujących się przed stromym serakiem. Sam serak jest słusznych rozmiarów. To właściwie ściana czystego lodu, wysoka na kilkadziesiąt metrów i błyszcząca w pełnym słońcu. Miejsce nie jest zbytnio przychylne dla obozowiska. Po jednaj stronie stok, po drugiej szczeliny, nad głową serak, a za plecami zachodnia grań Khan Tengri która ma być naszym przyszłym celem. Widać również poręczówkę, wyprowadzającą na przełęcz.

Na małej grani Camp 3 stoi kilka małych namiotów, choć najgorsze wrażenie wzbudza ten zasypany i połamany który stoi niczym świadek potęgi natury. Chociaż ulokowani tu już alpiniści nie są z tego zbytnio szczęśliwi, wraz z Jankiem montujemy namiot pomiędzy dwoma innymi, uprzednio kopiąc odpowiednią platformę. Janusz i Marcin męczą się z drugim namiotem, który trzeba zabezpieczyć dużo bardziej, gdyż wraz z częścią jedzenia i sprzętu planujemy go tu pozostawić. Niebawem znajdzie się w głębokiej platformie po wewnętrznej stronie grani, solidnie zakotwiczony do podłoża.
W kilka chwil po tym gdy kończymy rozkładać biwak, słońce zachodzi za grań Piku Czapajewa i momentalnie robi się mroźno. Chowamy się do namiotów, zaszywamy w śpiwory, a mimo to drżymy z zimna gdyż jeszcze nie zdążyliśmy się przyzwyczaić. Ku naszemu zadowoleniu czujemy się nadspodziewanie dobrze, a jutro wcześnie rano planujemy schodzić do Camp 1.
Wieczór spędzamy na bezproduktywnych rozmowach oraz gotowaniu wody na posiłek i napoje. Ta czynność w górach wysokich staje się już niemalże rytuałem. Jeśli nie ma co robić to zawsze można ugotować dodatkową ilość cieczy, bo tego nigdy dość, a gdy spostrzegasz, że już długo nie piłeś i nie topiłeś wody, to najwyższy czas zacząć, aby zapobiec odwodnieniu.

W towarzystwie utrzymuje się wysokie morale a humory dopisują. Z namiotu słyszymy, jak Mariusz kontaktuje się przez radio z Szaszą z bazy i wspomina, że siedzimy tu razem z nim. Taka prosta rzecz, a świadomość łączności z kimkolwiek „tam na dole” bardzo podnosi na duchu.
Dwa dni spędzone powyżej Camp 1 wpływają bardzo korzystnie na moje kolano. Niezbyt szybkie tempo i godziny wyleżane w śpiworze przyspieszają regenerację. Myślę, że swój wkład ma również niska temperatura dzięki której opuchlizna zaczyna powoli schodzić.
Gdy zapada zmrok temperatura spada drastycznie, znacznie poniżej naszej tolerancji. Wyjście za potrzebą jest powodem do żartów i wyzwaniem, za osiągnięcie którego wygrywam z Jankiem „najlepsze piwo w TESCO” :D.  Natomiast widok, jaki roztacza się z Camp 3 dziś w nocy, jest chyba najbardziej spektakularnym jakiego doświadczyłem, doświadczam i być może doświadczę. Parę takich spektaklów wizualnych doświadcza się tylko kilka razy w życiu i dla mnie to był jeden z nich, kiedy czuje się życie i do życia nie jest już nic potrzebne. Niesamowicie rozgwieżdżone niebo wokoło, na lewo grań Khan Tengri, a przede mną Pik Pabiedy migoczący błyskami wyładowań przechodzącej w oddali burzy. Tak wpatrzony stoję kilka długich chwil, aż dreszcze wpędzają mnie do namiotu. Z takim też widokiem przed oczyma zasypiam i wiem, że jestem szczęśliwszym człowiekiem niż kilka godzin temu.


1 sierpnia 
O 2:00 nad ranem z przyjemnego snu wyrywa mnie budzik. Choć niesamowicie nie chce mi się wstawać, czym prędzej budzę Janka aby nie zasnąć „przypadkiem” po wyłączeniu urządzenia jak nieraz się zdarzało (m.in. pod Leninem). Jakkolwiek, wokoło szron pokrył wszystko od tropiku  po podłogę, a pobudka w takich warunkach jest prawdziwą katuszą. Zbieramy się leniwie, zamglonymi oczyma próbując wychwycić w zakamarkach namiotu przedmioty, które trzeba spakować.  Z czasem uświadamiamy sobie, że musimy spakować namiot i potrzebujemy sprężyć się bardziej niż Janusz z Marcinem, których schronienie zostaje tu na następne dni. Wkrótce cały obóz ożywia się. Niektórzy wyruszają na atak szczytowy, obok nas Mariusz jest już na zaawansowanym etapie pakowania.
Koniec końców ze zwinięciem  namiotu pomaga nam Janusz i we trójkę możemy swobodnie okiełznać go na wietrze. Po tej czynności w świetle czołówek wiążemy się i około 4:20 zaczynamy schodzić.
Janek idzie przodem a ja z lepszej pozycji staram się koordynować jego drogę. Jeśli o nie chodzi, to zejście chcę wykonać jak najszybciej. Przy składaniu namiotu solidnie wymarzłem i teraz nie mogę powstrzymać dreszczy i ogrzać zgrabiałych kończyn. Ponad to powoli zaczyna wstawać dzień, a odcinek pomiędzy Camp 1 i Camp 2 trzeba pokonać prawie w biegu.

Do bariery seraków dochodzimy po godzinie schodzenia w łatwym terenie. Pomimo braku czasu nie mogę przegapić chwili i szybko robię zdjęcie wschodowi słońca nad Pikiem Pabiedy, który jest wprost konieczny do uwiecznienia. Po tej czynności szybko odzyskuję kontakt z rzeczywistością i zmuszam się do wytężonej koncentracji, tak niezbędnej przy przechodzeniu pomiędzy serakami i szczelinami.
W tym niebezpiecznym terenie nie dochodzimy zbyt daleko, gdy spotykamy Mariusza który wyruszył przed nami. Opady świeżego śniegu zasypały szczeliny i wszelkie ślady grubą warstwą śniegu, a alpinista idący sam boi się ryzykować i trudno mu się dziwić. Jako związani przejmujemy prowadzenie i próbując odtworzyć drogę do Camp 2 kierujemy się w nieznany teren. Asekuruję Janka, który idzie przodem, po kilku chwilach docierając do „znajomego” uskoku w formie szczeliny.
Dalej już droga jest znajoma a śniegu z kroku na krok coraz mniej. Szybko nabieramy tempa i staramy się błyskawicznie dojść do podstawy kuluaru. Na naszej drodze spotykamy już pierwszych podchodzących do Camp 2 – nagła poprawa pogody wygoniła z baz chyba wszystkich którzy planowali zdobyć tą górę. Teraz możemy ich obserwować jak mozolnie stawiają kolejne kroki, pozdrawiać i życzyć powodzenia. Zauważamy, że pomimo licznych dziur i ukrytych szczelin większość podchodzących nie widzi potrzeby wiązania się, mijamy raptem dwa zespoły linowe. Przed 7:00 jesteśmy już bezpieczni i zatrzymujemy się na potrzebny postój, delektując się batonami i porannymi promieniami słońca.

Już idąc do Camp 1 decydujemy, że wrócimy jednak do bazy. To tylko 2,5 h marszu, a komfort wypoczynku nieporównywalny. Pomijając kwestie wygody, to przygnębiający klimat tego opuszczonego miejsca nie sprzyja dłuższym posiedzeniom. W obozie spędzamy tylko chwil, zostawiając tu właściwie cały sprzęt, a zabierając tylko trochę jedzenia. W pewnym momencie Marcin ma widocznie jakąś chwilę zwątpienia i mówi że zastanawia się czy ogóle wychodzić drugi raz do góry, na atak szczytowy. Przyznam, że od jakiegoś czasu się obawiałem takiej wiadomości, ale nie dopuszczam jej do siebie. Tłumaczę mu, że ma już jakąś tam aklimatyzację i świadomość, że był już w Camp 3, a to najważniejsze. Drugie wejście będzie tylko łatwiejsze, a swoje interesy trzeba przedkładać nad dobro zespołu i całej wyprawy. Nawet gdy nie ma się siły czy chęci na zdobywanie szczytu to jednak w obozie przydadzą się dodatkowe ręce do gotowania wody, a na podejściu dodatkowy grzbiet do targania sprzętu i tym trzeba się kierować. Na szczęście Marcin nie jest oporny i szybko przekonujemy go do swoich racji, unikając sytuacji która przydarzyła się rok temu i była niemiła w skutkach (czytaj Pik Lenin 2013).
 Kilkanaście minut później idziemy w dalszą drogę. Z lekkimi plecakami pokonujemy trasę w dół lodowca Inlychek. Tym razem wybieram prostą drogę na wprost w kierunku obozu. Ta okazuje się nawet lepsza niż obrana poprzednio. Co prawda musimy przekroczyć trzy lodowcowe potoki, ale po drodze nie ma szczelin. Problem pojawia się dopiero, gdy szukamy traserów i odpowiedniego miejsca do wejścia na morenę. Nie mogąc znaleźć właściwego kluczymy między lodowymi wzgórzami będąc już tak blisko celu, ale upór przynosi efekty. W końcu ktoś znajduje chorągiewkę, a dalej już znaki wiodą prosto do celu.

W bazie jesteśmy około 9:30 i po przywitaniu lokujemy się w przestronnych namiotach. Na szczęście mnie z Marcinem przypada tek, co poprzednio, a Janek z Januszem dostają żółtego Marmota obok.
Pełne słońce jakie już pali niemiłosiernie wykorzystujemy do suszenia wszystkiego co tylko możliwe. W rezultacie teren wokół namiotów zamienia się w wielkie wysypisko śmieci. W bazie spotykamy kolejną dwójkę Polaków, którzy przyjechali tutaj pobiwakować w okolicy.  Ich historia jest długa, ale sprowadza się do tego, że nie będą zdobywać żadnego większego szczytu  w okolicy.
Urządziwszy się w bazie, po wykonaniu wszystkich niezbędnych czynności od jedzenia po „prysznic” chusteczkami nawilżającymi oddajemy się błogiemu stanowi wylegiwania i odpoczynku. Wszystkim należy się to w nadmiarze. Ktoś śpi, inni słuchają muzyki, mi wystarczy kończenie książki i rozmyślanie. Niestety z kalkulacji wynika, że jutro powinniśmy wyjść ponownie do góry…
Po południu ze szwajcarską precyzją pogoda psuje się, bazę ogarnia mgła i opady śniegu. Na gwałtowny spadek temperatury reagujemy otulając się w puchy i zaszywając w swoich namiotach.
Chyba wszyscy jesteśmy teraz zadowoleni. Wygodne namioty, znośna temperatura i względne bezpieczeństwo – można się wprost rozmarzyć, a już na pewno poczuć radość płynącą z prymitywnych wygód.


2 sierpnia
Jeśli w perspektywie ma się dobę odpoczynku przed kolejnym wyjściem, trzeba dobrze ją wykorzystać. I nie bez powodu użyłem słowa „doba”, a nie „dzień”. Całego dnia odpoczynku nie mamy, biorąc pod uwagę, że wczoraj schodziliśmy z Camp 3, a dziś wieczorem wychodzimy znowu do Camp 1. Można by stwierdzić, że taki pośpiech jest niewskazany. Niewskazany może i owszem, ale z naszej perspektywy niezbędny. Jak wcześniej już wspominałem, brakuje nam czasu, a lokalna pogoda jest całkowicie nieprzewidywalna. Wygodną i słuszną taktyką byłoby przesiedzieć tu jeszcze co najmniej dobę, ale takie postępowanie mogłoby zaważyć na powodzeniu całej akcji górskiej. Nie wiadomo ile przyjdzie nam czekać na pogodę, a jeśli już będziemy musieli, to lepiej odsiedzieć swoje w Camp 3 i zaatakować w czasie okna pogodowego, które z pewnością nie potrwa dłużej niż kilka dni. Z drugiej strony mam świadomość, że będzie niewygodnie, wypoczynek ustąpi miejsca wegetacji na 5800 npm , a poza tym jeszcze nie jesteśmy dobrze zaaklimatyzowani. Sam mam świadomość, że mój organizm potrzebuje trochę więcej czasu na oswojenie się z wysokością, ale interes wyprawy jest ważniejszy. Ze swoimi przemyśleniami i obawami dzielę się z chłopakami, aby było wiadomo, że to ryzykowny plan. Janek i Janusz rwą się do góry bardziej ode mnie, a Marcin nie ma zdania. Tym sposobem pomysł został zatwierdzony, a my mamy jeszcze co najmniej kilka godzin spokoju.

Piękny ranek i przedpołudnie poświęcamy na specyficzne obozowe czynności. Przede wszystkim trzeba obadać i doprowadzić do porządku drobne urazy. Janusz pokasłuje, Marcin smaruje i bandażuje obtarcia po butach, Jankowi nawet zagoiły się bąble na piętach i już nie owija stóp w bandaże. Moje stopy również wyglądają lepiej, ale jeszcze nie mogę pozwolić sobie na luksus chodzenia w samych skarpetach. Kolano co dziwne, jakkolwiek dobrze sprawowało się na wysokościach powyżej 5000 npm, w bazie znowu zaczyna mi dokuczać i puchnąć, choć nie aż tak jak ostatnim razem.
Wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że trzeba ruszać. Dziś nie ma jednak z tym pospiechu, nie zamierzamy popełnić tego samego błędu co ostatnio i wyjść przed wieczorem do Camp 1. Tym samym możemy jeszcze trochę poleniuchować i zjeść liofila w porze obiadu nie martwiąc się zbytnio o topienie wody, czy skorzystać to raz ostatni z cywilizowanego kibla.

W drodze do góry będziemy dziś osamotnieni. Mariusz wychodzi jutro albo pojutrze, a poza nim w bazie nie ma zbyt wielu osób. Ostatni śmiertelny wypadek przetrzebił trochę internacjonalny zapał na zdobywanie szczytu od południa. Sasza z obsługi bazy, pytany o śmigłowiec, nie może podać nam dokładnego terminu przylotu. Teoretycznie ma być 10 sierpnia, ale praktycznie pogoda lubi się psuć jak i sama leciwa maszyna. Biorąc pod uwagę, że samolot z Biszkeku wylatuje 13 sierpnia rano, to dla nas termin „na styk” i oznacza kolejny stres.
Dziś jednak staramy sobie nie zawracać głowy faktami na daleką przyszłość, jeśli nie wiadomo co może przynieść jutro. Gdy słońce powoli obniża się na nieboskłonie, około 17:20 wychodzimy w kierunku Camp 1. Kilkukrotnie odwracamy się za siebie, zdając sobie sprawę, że klamka już zapadła i od tego momentu ważą się losy wyprawy. Droga z lekkimi plecakami upływa nam błyskawicznie, gdyż przejście pomiędzy obozami zajmuje nam około 1:40 h. W Camp 1 spotykamy tylko kilka namiotów i dosłownie parę osób, które jutro będą wychodzić wyżej. Nie wróży to dobrze na przyszłość, ale nie zastanawiamy się nad tym długo. W międzyczasie zachodzi słońce i na lodowcu robi się bardzo zimno. Szybko przebieramy się, dzielimy sprzęt i całe jedzenie pomiędzy siebie, po czym zabieramy się do pakowania. Tym razem Janusz razem z Jankiem zajmują czerwony namiot, a ja z Marcinem użyczam sobie miejsca w namiocie agencyjnym. Chcielibyśmy jak najszybciej położyć się spać, ale pakowanie przeciąga się do późna. Dopiero po 22:00 kładę się spać, a Marcin jeszcze załatwia ostatnie sprawy. Kilkanaście minut również zaszywa się w śpiwór a wkoło słychać już tylko szum lodowcowych rzek.


3 sierpnia
Dzień po raz kolejny zaczyna się o 1:30, oznajmiony melancholijnym dzwonkiem telefonu. Choć spało się przyzwoicie i na myśl o jakimkolwiek ruchu aż ciarki przechodzą po plecach, to jednak trzeba się zmusić. Kilkanaście minut trwa faza pół letargu, ale im bardziej się zmuszamy tym czynności przychodzą łatwiej. W przestronnym agencyjnym namiocie pakowanie idzie dużo szybciej niż w standardowej dwójce. Przed 3:00 jesteśmy już gotowi i możemy wyruszać. Obóz również obudził się razem z nami i teraz widać tylko migoczące światłą czołówek. Nie wiadomo ile osób dzisiaj wyjdzie, ale z pewnością nasza czwórka będzie pierwszym zespołem.
Pomimo iż idziemy ta drogą po raz drugi to wejście w kuluar nie przychodzi automatycznie. Nie ma mowy o jakichkolwiek znakach, a niebo jest zachmurzone. Prowadzę i szukając ścieżki kieruję się właściwie tylko intuicją.  Po pól godziny dochodzimy do znajomego miejsca przez lodowym wzgórzem i wiążemy się. Atmosfera trochę się pogarsza i pozwalamy sobie na utarczki słowne, które nie motywują na przyszłość. Idący na końcu Marcin również zaczyna skarżyć się na zmęczenie i chęć powrotu. Te fakty dzieją się jednak jakby z boku i nie dopuszczamy do siebie myśli aby miały popsuć realizację planu.
Podzieleni na zespoły zaczynamy szukać chorągiewki i ścieżki, jednak nie przychodzi to tak łatwo jak ostatnio. Ja wraz z Jankiem idziemy bardziej z lewej, Janusz z Marcinem po drugiej stronie kuluaru szukając jakiegoś punktu zaczepienia. Znajdujemy znak gdy już zaczyna się rozwidniać, a za nim idziemy do góry. Widzę, że Marcin często się zatrzymuje, toteż wraz z Jankiem wyrywamy trochę do przodu i utrzymujemy przyzwoite tempo. Początkowo idę przodem, ale po chwili puszczam do przodu Janka i sugeruję, żeby się nie spieszył. Wydaje mi się, że gdybyśmy zbytnio się oddalali mogłoby to mieć negatywny wpływ na Marcina, a tak motywacyjny system „kija i marchewki” jakoś działa. Chłopaki muszą mieć ostre różnice zdań, gdyż co jakiś czas słyszę kłótnie dochodzące zza pleców.

Póki co nie przywiązuje do nich wagi, a marsz przyjmuję znakomicie. Od samego rana mam dużo mocy i nie męczę się na podejściu. Janek przede mną również zachowuje stabilne tempo, toteż nie zatrzymujemy się właściwie w ogóle. Zamiast spodziewanego zmęczenia bardziej marznę, a szczególnie moje stopy. Na tym odcinku nie ma mowy o postojach toteż próbuję rozgrzać je jakoś ruchem podczas marszu.
Przejście odcinka trawersującego stok przed barierą seraków jest dziś prawdziwa przyjemnością. Prowadzi tędy wydeptana ścieżka po zmarzniętym, stabilnym śniegu. Przed samymi serakami mija nas grupa Rosjan, która powoli pokonuje uskok. Podchodząc bliżej możemy przekonać się, jak lodowiec zmienił się w ciągu raptem dwóch dni. Podwójna szczelina oddzielająca nas od bariery seraków poszerzyła się i została zaporęczowana. Bez liny przejście na drugi, położony ponad metr wyżej brzeg  tu byłoby bardzo trudne, szczególnie z ciężkimi plecakami. Nam na szczęście nie sprawia dużych problemów. Janek szybko gramoli się do góry, a następnie ja pokonuję odcinek posługując się poręczą z czekana.  Dalej jest już łatwiej i bez niespodzianek przechodzimy ostatnie metry niebezpiecznego terenu. Przez szczelinę pomiędzy serakami wychodzimy o 8:00 rano, zadowoleni z przejścia niebezpiecznego odcinka i urządzamy postój czekając na chłopaków.
Kilka chwil wolnego jakie mamy wykorzystuję na przywrócenie krążenia w stopach. W barierze seraków kończyny mocno mi zmarzły i zesztywniały. Przed nami jeszcze kilka godzin marszu więc rozgrzewam je ściągając uprzednio skorupy i botki. W międzyczasie przychodzą chłopaki choć po ich zachowaniu widać, iż nie był to najszczęśliwszy marsz. Generalnie Janusz narzeka na Marcina, a Marcin skarży się na kondycję, urywany oddech w czasie podejścia i „diabelskie” tempo Janusza. Na szczęście odcinek, na którym musieliśmy się spieszyć już za nami i dalej możemy powoli zdobywać wysokość.
Gdy Janusz i Marcin chcą trochę odpocząć, nasza dwójka zdążyła już solidnie zmarznąć. Decydujemy się na dalszy marsz, omijając Camp 2, kierując się zagłębieniem pomiędzy obozem a serakami.

Na tym odcinku zaczynają się moje problemy. Przed Camp 3 stopy przemarzają mi jeszcze kilkukrotnie do tego stopnia, że aby przywrócić czucie muszę zatrzymywać się, ściągać skorupy i rozgrzewać drętwe kończyny. Poza samym zirytowaniem, jest to dość niepokojący objaw.  Zauważam również, że im wyżej tym zaczynam słabnąć. O ile w kuluarze Siemionowa czułem się świetnie i narzucałem tempo, to tutaj z każdym kolejnym metrem staję się coraz słabszy. Cała sytuacja powoduje, że denerwuję się na siebie tym bardziej, że żaden z chłopaków nie ma podobnych problemów. Co więcej, nawet Marcin narzekający do tej pory na trudy podejścia i zamordystyczne tempo, teraz idzie równo i wygląda lepiej od mnie. Osłabienie ciągle postępuje i do samego obozu docieram jako ostatni, robiąc na stoku wiele postojów. Na ostatnich metrach Janusz próbuje nawet wrócić i wziąć mój plecak, a ja pod wpływem nerwów zamiast podziękować wrzeszczę na niego i do Camp 3 docieram bez pomocy. W tym momencie wiem już, że mój organizm na aklimatyzację potrzebuje więcej czasu niż pozostałych  i do zakończenia tego procesu w moim organizmie jeszcze trochę brakuje.

W Camp 3 jesteśmy o 12:00 i szybko oceniamy sytuację. Nasz namiot stoi a oprócz niego jeszcze trzy opuszczone schronienia. W okolicy panuje głucha cisza i nigdzie nie widać żywego ducha. Pogoda od rana jest bardzo zmienna, ale dominuje zachmurzenie i mgła. Wszędzie kłębią się chmury ale póki co nie pada. Zmęczeni mniej lub bardziej po solidnym wysiłku myślimy tylko o legnięciu w namiotach. Najpierw jednak musimy rozstawić naszego Marmota, czym zajmują się głównie Janusz i Janek. Będąc jeszcze osłabionym pomagam im na ile mogę, ale główną prace wykonują oni. Po godzinie namiot już stoi, a każdy zawinięty jest w ciepły śpiwór. Do wieczora zajmujemy się czynnościami obozowymi, szczególnie uzupełnianiem płynów których dużo straciliśmy na tym długim podejściu. Wieczorem zaczyna padać śnieg, a do obozu wracają alpiniści z ataku szczytowego. Na szczęście wracają, bo ich wygląd nie napawa optymizmem i świadczy o trudnościach jakie musieli pokonać.


4 sierpnia
Dzień restu na 5700 npm to idealny moment, aby odespać trudy dnia poprzedniego. Choćby chciało się ruszyć, to na zewnątrz nie ma właściwie nic do roboty, a temperatura skutecznie niweczy jakiekolwiek przebłyski inicjatywy. Śpimy długo, a dopiero około godziny 9:00 potrzeby fizjologiczne okazują się silniejsze od potrzeby zachowania ciepła.

Po wyjściu z namiotu można przekonać się, że pogoda nie ma zamiaru się poprawiać, czy zmieniać. Grań zachodnia ledwie majaczy w oddali, przesłonięta przez mgłę i chmury. Od wczoraj prószy śnieg i w oddali widać że na skalistym szczycie nagromadziła się go pokaźna ilość. Namioty trochę przysypało, ale w stosunkowo niewielkim stopniu i póki co nie wymagają zbytniej interwencji. Nasz Marmot został postawiony na większej platformie i pomiędzy śnieżnymi ścianami a kopuła namiotu jest dużo miejsca gdzie może gromadzić się biały puch. Janusz i Janek mają natomiast swoje schronienie niemal wkomponowane w śnieży grzbiet i opady zmuszają ich co jakiś czas do wyjścia i machania łopatą.
Z braku lepszego zajęcia nasze czynności w obozie kręcą się wokół gotowania. Jedna osoba idzie łupać lód z wiszącego kilka metrów dalej seraka, druga topi zapasy i przelewa do naczyń. Dzień toczy się powoli, właściwie od posiłku do posiłku z gotowaniem w międzyczasie.
Dziś wcześnie rano Anglicy spakowali się i po akcji górskiej zeszli na lodowiec. Co bardzo nas ucieszyło zostawili po sobie torbę z prezentami – cztery małe liofile, cztery batony i dwa kartusze gazu, które przyjęliśmy z wielkimi uśmiechami od ucha do ucha. W torbie znalazła się również kartka od darczyńcy z podpisem „Tedy”, któremu przy okazji wypada pięknie podziękować.  Od tego momentu w obozie jesteśmy już zupełnie sami i poza czerwienią i pomarańczą naszych namiotów nic nie zakłóca wszechobecnej bieli.
Około południa rzucam chłopakom propozycję, aby się trochę rozruszać. Dziś czuje się już bardzo dobrze i uważam, że wypada zrobić krótki rekonesans w kierunku przełęczy. Chłopaki się ze mną zgadzają i ustaliwszy godzinę wyjścia zaczynamy się powoli przygotować.
Wychodzimy zaraz po posiłku, o godzinie 15:00. W międzyczasie pogoda daje złudne nadzieje na poprawę pokazując fragmenty błękitnego nieba, jednak dziś to wszystko na co ją stać.  Okazuje się, że śniegu jest nawet więcej niż się spodziewaliśmy i do poręczówki założonej kilkadziesiąt metrów dalej brniemy w śniegu po kolana.
Pierwszy wpinam się do liny i powoli podchodzę w kierunku przełęczy. Po zwolnieniu sznurka wpina się następny i tak do czterech razy sztuka. Gdy docieram do przełęczy na swojej drodze natykam się na dziurę w śniegu z której wychodzi zarośnięty osobnik. Zaczynam rozmawiać z nim po angielsku, gdy nagle poznaję Polaka, którego spotkaliśmy w Mayda Adir. Okazuje się, że wraz ze swoją dziewczyną/żoną siedzą tutaj w jamie śnieżnej i również czekają na pogodę. Niebawem przychodzą chłopaki i wszyscy rozmawiamy ciesząc się z tak nieoczekiwanego spotkania. Umawiamy się, że w razie ataku szczytowego zawiadomimy ich o naszym wyjściu, a oni zdążą się spakować i wyruszyć razem z nami.

Gdy już wiatr i temperatura sugerują jakiś ruch, postanawiamy wybrać się na rekonesans w kierunku grani zachodniej. W warunkach widoczności kilkunastu metrów przed siebie podchodzimy kawałek, nie docierając wyżej niż 5900 npm. Grań na tym odcinku jest całkowicie zasypana świeżym śniegiem. Co jakiś czas widać zarysy ścieżki, ale ogólnie trzeba torować w kopnym śniegu. Na dodatek wieje wiatr i dokucza śnieg, który na dobrą sprawę nie przestał padać od wczoraj. Widząc, że dużo dziś nie osiągniemy nie przejawiamy dusz wojowników i schodzimy z powrotem do obozu.

Wycieczka zajmuje nam tylko około dwóch godzin a w trakcie i tak solidnie marzniemy. Teraz chcemy już tylko wejść do śpiworów i oddać się przyjemności jedzenia i gotowania aż do znudzenia.
Według pierwotnego planu na dzień jutrzejszy planowaliśmy atak szczytowy, jednak przy takiej aurze doskonale widać, że trzeba zmodyfikować pierwotne koncepcje. Pogoda nie aspiruje do poprawy, kopny śnieg oznacza cały dzień torowania, a dla złapania aklimatyzacji wskazanym byłoby poczekać. Mamy jeszcze czas, dlatego w niepewnych warunkach nie ma sensu ryzykować czy tracić sił przy realnie małych szansach na sukces. Swoimi spostrzeżeniami dzielę się z Jankiem i chłopakami przez krótkofalówkę (o pełnych godzinach parzystych podczas pobytu w obozie utrzymywaliśmy stałą łączność). Janek przyznaje mi rację, a Janusz bardzo rwie się do szybkiego wychodzenia. Przekonuję go jednak do swoich racji, proponując że może obudzić się nad ranem i sprawdzić pogodę. W przypadku nagłej poprawy aury możemy wyjść, jeśli nie będzie klarownie zostajemy. Przyznam się, że idąc spać nie chciałem wychodzić dnia jutrzejszego z racjonalnych powodów przedstawionych powyżej. Szczególnie pogoda mnie nie przekonywała, gdyż po zmierzchu poza opadami pojawił się gwałtowny i silny wiatr trzepoczący tropikiem namiotu.  Następne godziny pokazały że obawy były słuszne.


5 sierpnia
Budząc się o 7:00 rano z potrzeba nagłego wyjścia z namiotu uświadamiam sobie że na szczyt dziś faktycznie nie wyjdziemy. Całą noc wiało i na efekty nie trzeba długo czekać. Pierwszych objawów kapryśnej pogody mogę doświadczyć namacalnie. Namiot jest w większości przywalony śniegiem i trzeba szybko go odśnieżyć. Najpierw konieczne jest uporanie się z wejściem, na którym zalega pól metra śniegu. Otwieram zamek przedsionka od góry i powoli wyrzucam śnieg. W braku lepszych narzędzi najlepszą robotę odwala garnek Janka. Po wyjściu mogę dopiero dostać się do łopaty i zająć odkopywaniem. Praca zajmuje mi pół godziny, ale nie jest to najprzyjemniejsze zajęcie, szczególnie wykonywane kilka minut po przebudzeniu. Widząc, że namiot Janusza i Janka również przysypało odkopuję im przynajmniej wyjście i zostawiam łopatę w zasięgu ręki, oszczędzając chłopakom używania garnka.

Cały dzień dmie silny wiatr i przegania obłoki po niebie. Pomijając już kwestie zasypywania namiotów i konieczności ich kilkukrotnego odśnieżania, to na tej wysokości opady są bardzo denerwujące. Gotowanie musi odbywać się w środku namiotu przy zamkniętej wentylacji i wyjścia. Gdy tylko na chwilę przyjdzie chęć na jego otwarcie, biały puch automatycznie jest wtłaczany do środka, a po zamknięciu namiot wilgotnieje i szron osadza się na ściankach. Tak źle, tak niedobrze. W takiej aurze właściwie przez cały dzień nie opuszczamy namiotu. Nawet za przysłowiową potrzebą fizjologiczną nie chce się wychodzić w taką wichurę. Na zewnątrz załatwiamy więc wyłącznie konieczne sprawy, jak odśnieżanie, łupanie lodu na wodę czy przysłowiowe „siku”.
Tak silny wiatr ma jednak i dobre strony, gdyż grań zachodnia została widocznie wymieciona ze śniegu, co oznacza mniej torowania na podejściu. Zakładam więc, że się wypadało, teraz przewieje drogę i grań  będzie idealna do podchodzenia. Niestety kalkulacje szybko biorą w łeb, gdyż wieczorem wiatr powoli zanika, a jego miejsca zajmują ponowne opady śniegu.

Dziś, po dwóch dniach przesiadywania w Camp 3 czujemy się świetnie i mamy dość bezczynności. Z dobrą aklimatyzacją, wypoczęci i w pełni sił nie chcemy spędzać kolejnego dnia w pozycjach horyzontalnych. Jeśli pogoda nie będzie wprost koszmarna, nad ranem wychodzimy.
Wieczór w namiocie przeznaczmy na dokładne pakowanie. Przy takiej randze przedsięwzięcia wszystko musi mieć swoje miejsce i żadnego elementu wyposażenia nie można zapomnieć. Jakie wziąć ubranie, co gdzie schować i jak przyczepić do plecaka, żeby zawsze było pod ręką? To kilka z pozoru banalnych pytań, które tuzinami pojawiają się w namiotach i podczas rozmów przez krótkofalówki. Wiemy, że o powodzeniu ataku szczytowego mogą decydować szczegóły.
Ze względu na niską temperaturę i ryzyko odmrożeń postanawiamy opuścić namioty dosyć późno. Budziki nastawiamy na 4:00 rano i z  optymizmem kładziemy się spać, chociaż aura na zewnątrz nie daje większych nadziei.


6 sierpnia
Przed świtem poza budzikiem ze snu wyrywa mnie głos Janusza, który z podekscytowaniem informuje o pięknej pogodzie. Jak widać chciało mu się wyjść z namiotu, za co bardzo go podziwiam i nie mam zamiaru póki co naocznie potwierdzać tej informacji. Faktycznie, dziś aura jest zupełnie inna. Wiatr ucichł i nie słychać cichutkiego odgłosu płatków śniegu na tropiku, jaki towarzyszył nam przez ostatnie dni niemal bez przerwy. Więc stało się, po dwóch i pół dnia błogiego nihilizmu niespodziewanie przyszedł wreszcie kulminacyjny punkt wyprawy.
Odzyskując w pełni świadomość po nagłym przebudzeniu zaczynam się pakować. Jeśli chcemy zdobyć szczyt, to faktycznie trzeba się spieszyć, a ogarnięcie wszystkich czynności zajmie trochę czasu. Na początku gotujemy wodę na śniadanie i do pojemników. Ja dopełniam swojego camelbaga, Janek butelkę 1l, którą bierze na atak razem ze śpiworem. Następnie długo ubieramy się, pakując na siebie kolejne warstwy odzieży, uprzęże i kaski. Najwięcej uwago staram się poświęcić butom, gdyż o stopy najbardziej się boję. Na stopy idą podwójne skarpety z workiem foliowym w środku, ogrzewacz chemiczny i botek wyciągnięty  ze śpiwora. Skorupy co prawda spędziły noc w namiocie, jednak dla pewności ogrzewam je nad palnikiem przed założeniem. Tak złożona konstrukcja ma zapewnić mi komfort termiczny i ciepło w butach przez cały dzień.

Założywszy uprzednio raki, w okolicach godziny 6:00 wygrzebujemy się z namiotów. Niebo jest bezchmurne, wiatr znikomy, a słońce powoli oświetla okolicę. Trzyma solidny mróz i choć po wyjściu z namiotów zachowujemy jeszcze temperaturę, to wychodzić trzeba jak najszybciej. Mi niewiele brakuje do ogarnięcia ekwipunku, lecz chłopaki są w różnym stanie skupienia. Janusz za parę chwil wyjdzie, ale Janek i Marcin jeszcze walczą z zalodzonymi paskami raków.  W ostatnich chwilach daję Marcinowi krótkofalówkę, gdyż sugeruje, że najprawdopodobniej nie będzie wchodził na sam szczyt. Drugie urządzenie ma Janusz. Kontakt ustalamy na pełną godzinę, do 14 co dwie godziny parzyste, od tego czasu w miarę możliwości co godzinę.
Janusz wychodzi pierwszy, a chwilę później ja zmierzam w kierunku poręczówki. Janek i Marcin guzdrają się jeszcze ze sprzętem, ale za kilka chwil podążą za nami. Atak szczytowy rozpoczyna się właśnie teraz.
Od pierwszych kroków nie spieszymy się. Poręczówkę na przełęcz pokonujemy bez pośpiechu, powoli oswajając organizmy z wysiłkiem. Gdy wychodzę na grań owiewa mnie wiatr, który dmie od północnej strony. Wreszcie mogę zaspokoić ciekawość i napatrzeć się na góry po stronie kazachskiej i potężne ramie Czapajewa, na którym z łatwością można wyszczególnić namioty poszczególnych obozów.
W początkowym odcinku grań jest szeroka i niezbyt stroma. Nabiera charakteru dopiero po kilkuset metrach, gdzie pojawiają się pierwsze sterczące skały i poręczówki, których nie ma sensu jeszcze używać. Idę spokojnie, zatrzymując się co jakiś czas aby ustabilizować oddech. Kilkadziesiąt metrów przede mną idzie Janusz, a z tyłu w oddali majaczą postacie Janka i Marcina.  Na poręczówkach powyżej wiszą jeszcze sylwetki dwóch alpinistów, którzy musieli wyjść dobrą godzinę przed nami.

Pierwsze trudności pojawiają się na skalistej ściance, która uświadamia nas, że trzeba się asekurować. Widzę, jak przede mną wspina się Janusz, jedną ręką operując czekanem, a drugą podciągając się na przyrządzie. Niebawem i mi przychodzi zmierzyć się ze stromą, skalistą ścianką. Niedługo zajmuje mi jej przejście, jednak w tym momencie zaczynam już odczuwać inną niedogodność – chłód. Od wyjścia z namiotu nie mogę się rozgrzać i z niepokojem odczuwam jak moje stopy, które jeszcze godzinę wcześniej były ciepłe, powoli ale systematycznie marzną. Początkowo staram się bagatelizować problem, wewnętrznie tłumacząc sobie że wkrótce zaczną działaś ogrzewacze i sytuacja się ustabilizuje. Z nadzieją oczekuję również słońca, które skutecznie skryło się za szczytem i w najbliższych godzinach zapewne nie oświetli grani zachodniej. Tymczasem ratuję się środkami tymczasowymi intensywnie pracując palcami i kopiąc śnieg kiedy to tylko możliwe.
Zachowując koncentrację pokonuje poręczówkę za poręczówką. Niektóre są luźne, inne bardziej naciągnięte, ale ogólny ich stan przedstawia się całkiem dobrze. Wcześniej nieraz słyszałem o tragicznej kondycji lin na grani, ale z tej perspektywy muszę zdementować tą informacje. Poręczówki prowadzą po całej długości, ułatwiają nawigację pomiędzy skałami oraz gwarantują względne bezpieczeństwo. Spokojnie mijam więc linę za liną kierując stopniowo uwagę na stopy, w których jakiś czas temu już straciłem czucie.
Gdy zdaję sobie sprawę, że dotychczasowe rozgrzewanie i ogrzewacze nie pomagają, zatrzymuje się i wpięty do liny zabieram się za ogrzewanie kończyn. Tracę tym samym odległość, jaką utrzymywałem do Janusza od wyjścia z obozu.  Zdejmuję skorupy, botki i próbuje przywrócić krążenie na różne sposoby. Ogrzewam w łapawicach, masuję, w końcu nawet tłukę czekanem jak opisywała Rutkiewicz. Ku mojej rozpaczy zabiegi pomagają w stopniu znikomym, mianowicie czucie wraca tylko częściowo w lewej stopie. W międzyczasie na poręczówkach mija mnie Janek, który ma w butach stabilną sytuację i  po wymianie paru słów rusza dalej, gdyż w tej sytuacji nie może mi nijak pomóc.

Kilka minut później zadowoliwszy się częściowym rozgrzaniem jednej stopy postanawiam iść dalej. Obiektywne kalkulacje nie dają mi spokoju, ale liczę że może uda mi się jakoś szybkim marszem opanować sytuację. Przez głowę przechodzi mi wiele myśli i najważniejsza – czym skończy się kilkunastogodzinny marsz bez czucia w stopach? Choć odpowiedź może być tylko jedna, to jednak próbuję ją od siebie odrzucić. W pospiechu pokonuję kilka lin, widząc przed sobą Janka i Janusza, którzy nie uszli jeszcze daleko.
Cienka linia niepewności zostaje przekroczona, gdy na powrót tracę czucie w stopie, którą ogrzałem. Pomimo iż ciągle idę w dół to tylko kwestia czasu żebym zmienił kierunek. Jeszcze kilkadziesiąt metrów i podejmuję decyzję – zawracam.
Emocje jakie towarzyszą mi w tej chwili są trudne do opisania. Żal, zawód i gorycz przegranej. Do tego bezsilność, wobec słabości organizmu. Stopy, niegdyś lekko odmrożone Tatrach dziś udowodniły, że potrzebują ponadprzeciętnego ciepła i lepszych butów. Jestem w dobrej formie, stabilnie idę do góry i wiem, że mam szansę wejść, jednak za jaką cenę. „Żadna góra nie jest warta nawet paznokcia” jak mawiał Z. Heinrich , a dziś kieruję się właśnie tą doktryną.  Akacja zajęła by z pewnością kilkanaście godzin, a pozostawanie przez ten czas bez czucia w kończynach skończyłoby się poważnymi odmrożeniami.
Dochodzę do wysokości około 6300 npm i pocieszam się, że miałem swoją szansę. Jeszcze kilka dni temu z opuchniętą nogą w Base Camp marzeniem było dojście do Camp 2 czy Camp 3. Teraz stoję na grani zachodniej, powyżej 6 tys npm, wiedząc że mimo wszystko i tak wrócę bogatszy o zdobyte doświadczenie, a wyprawa najprawdopodobniej się powiedzie. Nauczyłem się komunalnego myślenia i w gruncie rzeczy jestem szczęśliwy. Płaszczyzna indywidualna co prawda aż kipi od żalu, jednak jako kierownik wyprawy chcę już tylko żeby chłopakom się powiodło i myślę jak pomóc im w ich wysiłku.

Z żalem zmieniam więc przyrząd zaciskowy na zjazdowy i zaczynam zjeżdżać po linach. Idzie mi to nawet szybciej niż się spodziewałem i systematycznie tracę zdobytą z mozołem wysokość. Staram się zachować koncentrację, aby przypadkiem nie popełnić jakiegoś błędu. Co jakiś czas odwracam sięga siebie i oglądam zacieniona ciągle grań, na której już nie potrafię rozpoznać sylwetek chłopaków.
Kilkanaście zjazdów niżej spotykam poznanego wcześniej Polaka i Marcina, który powoli zdobywa wysokość. Zmierza on jeszcze do góry, choć tym tempem to nie widzę dla niego szans na wejście. Biorę od niego krótkofalówkę, życzę powodzenia i zjeżdżam dalej.  Dopiero na ostatnich poręczówkach, z których nie korzystam, witają mnie promienie słońca i grzeją pierwszy raz tego dnia. Do obozu schodzę około godziny 11:00 i szybko zrzucam z siebie zbędne ubrania, uprzednio kontaktując się z Januszem przez krótkofalówkę i przedstawiając obecną sytuację.
Zabieram się za porządkowanie obozu, który zostawiliśmy w stanie niemalże rozkładu. Ubrania idą do suszenia, a ja mogę ściągnąć buty i w kilkanaście minut przywrócić czucie w palcach.

Około południa na grani widzę sylwetkę, która z mozołem wraca ku przełęczy. Mija dłuższy czas, nim wymęczony Marcin dociera do namiotu i zwala się na karimatę. Wszedł jeszcze trochę wyżej od czasu kiedy go spotkałem, po czym zawrócił, a z nim również Polak biwakujący w jamie na przełęczy. Rozmowa z Januszem o 12:00 potwierdza, że chłopaki są na około 6800 npm i wychodzą z tzw. „koryta”, kierując się na podszczytowe pole śnieżne. Przypominam Januszowi, że 14:00 to godzina którą wybraliśmy na maksymalny czas dojścia do szczytu i żeby zdecydował się zrezygnować z wejścia, jeśli przewiduje możliwość nie wyrobienia się z powrotem do zmroku. Kolejny kontakt przychodzi z opóźnieniem, ale jest nader szczęśliwy. O 14:13 w odbiorniku słyszę okrzyki szczęścia zdobywców Khan Tengri, którzy przeżywają zapewne jedne ze szczęśliwszych chwil w życiu. Wraz z Marcinem również cieszymy się z wejścia i sukcesu wyprawy, jednocześnie nawołując chłopaków do wytężonej koncentracji, ale też szybkości podczas zejścia do obozu.
Niebawem do Camp 3 zaczynają schodzić się alpiniści – grupa Rosjan, Chorwatów oraz Mariusz, którego w Base Camp do tej pory zatrzymywała pogoda. Wszyscy idą dziś od Camp 1, oraz przekazują informację o wysokim śniegu i potężnej lawinie lodowej jaka zeszła wczoraj w kuluar Siemionowa. Opowieści dają mi klarowny obraz sytuacji, która rysuje mi się przed oczyma. Jutro trzeba koniecznie schodzić, gdyż warunki ku temu są idealne. Szlak przetarło dziś wielu ludzi, niedawno zeszła lawina i teoretycznie na jakiś czas powinien być spokój, a intensywne słońce związało świeży śnieg. Takiej szansy nie można przegapić, choć wiem, że zmęczonym mocno chłopkom ta informacja nie przypadnie do gustu.
Aż do wieczora pogoda jest klarowna i dominuje bezchmurne niebo. Około godziny 17:00 jednak znad Czapajewa nadchodzą pierzaste chmury, które wyglądają niepokojąco. Podczas kolejnych kontaktów informuję o tym Janusza i Janka, którzy ile sił w rękach i nogach schodzą granią zachodnią. Około 19:00 z obozu możemy już wyróżnić dwie postacie. Chcąc zapewnić powracającym maksymalny komfort i wypoczynek przygotowujemy ciepłą wodę i gotujemy liofile aby mogli posilić się zaraz po zejściu.

O 19:40 jako pierwszy do obozu wraca Janusz, który wygląda na bardzo szczęśliwego i nawet nie zmęczonego całą akcją. Dostaje gratulację od spotkanych alpinistów, a na końcu ode mnie i Marcina. Kilka minut później dociera i Janek który choć jednakowo zadowolony wygląda na bardziej zmęczonego. W obozie przedstawiam chłopakom argumenty na nocne zejście i trochę zaskakuje mnie och pełna aprobata dla pomysłu. Jak widać chęć powrotu do bazy jest silniejsza niż zmęczenie.

Janusz i Janek szybko wtaczają się do namiotów, a ja wraz z Marcinem staramy się nimi zając aplikując wodę, pożywienie i medykamenty przeciw przeziębieniu. Wygląda na to, że atak szczytowy skończył się szczęśliwie, ale najbardziej niebezpieczny moment i czwarte już z kolei przejście kuluary przed nami.  Wszyscy głęboko wierzymy, że tą ostatnia próbę dane nam będzie przejść szczęśliwie.


7 sierpnia
O 2:30 kiedy dzwoni budzik ciężko mi dojść do siebie. Jeszcze gorzej idzie to Jankowi, któremu zmęczenie dania wczorajszego nie pozwala dobudzić się jeszcze kilka minut. Lenistwo i zmęczenie jest jednak wrogiem z którym trzeba walczyć, szczególnie gdy chodzi o nasze bezpieczeństwo. Wybudzam więc Janka i sam powoli sam zbieram się do kupy. Pakujemy wszystko szybko i niedbale uprzednio zjadłszy jakiś substytut śniadania.
Chociaż ruszamy się ociężale, to jednak czynności przychodzą jakoś łatwo i sprawnie. Najpierw wyrzucamy na zewnątrz wypchane plecaki, następnie sami wychodzimy z namiotów, by po wili zająć się ich pakowaniem. Wokoło wstaje kolejny piękny dzień, a wielu alpinistów szykuje się do podjęcia ataku szczytowego. Nie zwracamy na nich uwagi, gdyż mamy poważniejsze sprawy na głowie, a nawet nad głową.
Pakujemy się kilka minut przed 4:00 i związani z Jankiem błyskawicznie zaczynamy zejście. Janek wraz z Januszem mają do nas kilka minut opóźnienia. Ślady, które jeszcze wczoraj ciągnęły się długim wężem, dziś są zawiane i słabo widoczne. Prowadzi Janek, a ja z drugiego końca liny staram się korygować jego marsz. Kilkadziesiąt minut zajmuje nam przebicie się do bariery seraków, a tam dogania nas pozostała dwójka. Jak możemy zauważyć, lud cały czas „żyje” i kiedy siedzieliśmy na górze szczeliny znacznie się poszerzyły, a droga uległa zmianie. Droga nie sprawia trudności aż do granicy seraków i przełamania dwóch płyt lodowych, które spoziera na nas z dołu szklistą pustką. Teraz koniecznie trzeba wpiąć się w poręczówkę, zjechać w bardzo niewygodnej pozycji, i wisząc trawersować na zębach raków przewieszony serak. Pierwszy idzie Janek, przejście zajmuje mu parę minut. Gdy jest już na drugiej stronie ja wpinam się w poręczówkę i próbuję zjeżdżać. Wtem koncentrację przerywa stojący obok Janusz, który krzyczy „lawina!”. Faktycznie, wprost nad nami coś się oberwało i wraz z chmurą pyłu sunie w dół. Lawina leci na nas, a z dołu nie sposób przewidzieć gdzie się zatrzyma. W tym momencie żołądek podchodzi mi do gardła. Nie mam innego wyjścia niż  stać w miejscu – jestem związany z Jankiem liną i wpięty do poręczówki, a pomiędzy nami spoziera szczelina. Sytuacja patowa. Janusz również, choć może uciekać zachowuje zimną krew, a Marcin stojący najdalej chroni się pomiędzy serakami. Na szczęście idąca wprost na Janka lawina okazuje się niegroźna, choć napędza nam poważnego stracha. Choć nie daję po sobie poznać z napiętymi do granic nerwami i trzęsącymi się nogami zjeżdżam na drugą stronę poręczówki. Janusz i Marcin mówią, że już dadzą sobie radę, więc sugeruję Jankowi, żeby szybko zmykał w dół.
Tymczasem ja już ciągle myślę o zagrożeniu nad moją głową i wcale nie jest mi z tym dobrze. Do tej pory po prostu przechodziło się ten odcinek bezproblemowo, bo obiektywne ryzyko chowało się gdzieś na bok. Teraz, gdy rozważam możliwości i tory lawin psychika jest bardzo obciążona. Dodatkowo w pewnym momencie przechodzimy przez wczorajsze lawinisko. Bryły szklistego lodu wielkości od telewizora do jabłka leżą porozrzucane bezładnie na obszarze kilkuset metrów kwadratowych. Wystarczy niewiele wyobraźni by zdać sobie sprawę co robi taki kawałek lodu lecący blisko tysiąc metrów, po zetknięciu z człowiekiem.
Nie zatrzymujemy się ani na chwilę, dopóki nie docieramy w bezpieczne miejsce. Idącym z dołu życzymy powodzenia, chociaż za żadne skarby nie chcielibyśmy być w ich skórze. Odpocząć możemy dopiero na wypłaszczeniu lodowca , w bezpiecznym terenie. Tam delektujemy się batonami i możemy wreszcie odetchnąć. Udało się wyjść cało z „paszczy lwa”.

W drodze do Camp 1 rozważamy możliwości powrotu do Mayda Adir. Ja próbuję namówić Janka na trekking, biorąc pod uwagę że śmigłowiec będzie dopiero 10 sierpnia. Jednocześnie żartujemy, że z pewnością będzie dziś, czekając na nas w Base Camp. W tej sytuacji nikt w to nie wierzy.
Do Camp 1 docieramy przed 7:00. Nie zatrzymujemy się na długo w tym niesamowicie przybijającym miejscu, ale zbieramy namiot i pozostawiony sprzęt, po czym ruszamy w dalszą drogę. Dołącza do nas młoda Rosjanka, która sama obawia się iść przez lodowiec do Base Camp.
Płaski odcinek lodowcem dłuży się i wlecze. Ma na to wpływ zapewne nasza wielka chęć odpoczynku, a szczególnie chłopaków, którzy wczoraj byli na szczycie.
O 9:00 dochodzimy do bazy, która teraz jest nadspodziewanie tłoczna. Kieruję się do namiotu obsługi i z miejsca pytam o śmigłowiec. W odpowiedzi dostaję piorunującą informację – będzie za dwadzieścia minut. Jeszcze raz proszę o powtórzenie, bo nie chce mi się wierzyć, ale riposta jest taka sama. Z radością obwieszczam tę wiadomość idącym w oddali chłopkom, którzy nie kryją radości.

W bazie dostajemy gratulacje za zdobycie szczytu oraz spotykamy wielu Polaków. W konwersacje z nami od razu wchodzi J. Teler, który przyszedł tu z bazy północnej. Robi nas bardzo dobre wrażenie entuzjastycznym podejściem, gadatliwością i życzliwością. Rozmawiamy z nim o wszystkim i o niczym pracując jak w ukropie nad ostatnimi czynnościami. Wygrzebujemy po 180 euro / 270 dolarów na śmigłowiec, odbieramy depozyt i zgarniamy wszystko do kupy. Gdy jesteśmy gotowi żegnamy się i odchodzimy na prowizoryczne lądowisko.
Śmigłowiec faktycznie pojawia się za kilka minut i samym lądowaniem robi na nas duże wrażenie, rozrzucając kamienie i targając ubraniami. Wsiadamy do niego szybko i jesteśmy szczęśliwszymi ludźmi, śmiejąc się od ucha do ucha. Widoki zapierają dech  piersiach i rysują w pamięci niezapomniane wspomnienia. Khan Tengri, Pik Pabiedy widziane na wyciągnięcie ręki. Śmigłowiec przelatuje nad przełęczą, a następnie schodzi do lodowca północnego. Niebawem trafiamy do bazy na Enlichku północnym i możemy popatrzeć na Górę z całkiem innej perspektywy. Stąd wygląda dużo groźniej i potężniej, a słynna północna ściana wydaje się nie do pokonania.

Z lodowca północnego śmigłowiec leci prosto do bazy Mayda Adir. Wam wyrzucamy bagaże i poddajemy się przymusowej kontroli przez wojskowych. Nie ma nas w rejestrze (bo przecież zaczynając trekking nie poszliśmy się zarejestrować), ale „zgrywając głupa” udaje się wymigać ze wszelkich nieprzyjemności.
Na miejscu odbieramy depozyt, płacąc parę euro i zastanawiamy się nad transportem. Nie możemy dodzwonić się do naszego kierowcy Andrieja i trzeba załatwić go w inny sposób. Samochód terenowo-turystyczny jaki stoi nieopodal zabiera pasażerów z wykupionymi pakietami. Choć kierowca próbuje nas wcisnąć, nie mamy zamiaru spędzić pięciu godzin na stojąco.  Zostajemy w opustoszałej bazie, a naczelnik załatwia nam na wieczór transport na 30 euro od osoby.

Jest południe, a czasu wolnego mamy aż nadmiar. Wykorzystujemy go przede wszystkim na suszenie ubrań, kompletowanie rozdzielonego sprzętu i naprawy. Rozkładając cały ekwipunek w cztery osoby zajmujemy kilkadziesiąt metrów kwadratowych tworząc formę, która bardziej niż obozowisko, przypomina wielki śmietnik.
Do wieczora zajmujemy się wszystkimi możliwymi czynnościami, walcząc z wszechogarniającą nudą. Jemy liofile, pijemy litry herbaty i po raz wtóry przepakowujemy się w oczekiwaniu na transport.
Wyruszyć możemy dopiero po zmroku, ale za to mamy cały samochód dla siebie. Choć  komfort nie jest najwyższy można swobodnie wyciągnąć się na siedzeniu i względnie wygodnie przeczekać czas jazdy.

CDN